Atina’nın en bilinen, en anarşist, en özgür, bazılarınca tehlikeli, kimilerine göre pek pis, en özgün semtlerinden birine konuk oluyoruz bu yazımızda. İsmini “buralar hep dutluktu” döneminde, semtte büyükçe bir mağaza açan tüccar Exarchos’tan alan Exarcheia’dayız. Ippokratous, Alexandras ve 28is Oktovriou caddelerinin oluşturduğu üçgen içinde kalan semt Atina’nın en karakteristik bölgelerinden biri.
Ben Exarcheia’ya ilk adımımı 2014 senesinde attım, o zamanlar daha Atina’da yaşamıyordum zaten, taşınmamdan yaklaşık bir sene önceydi. Aslen Patraslı olan ama Atina’da yıllarca yaşamış ve çalışmış olan arkadaşımın üşenmeden bana yazdığı yapılması gerekenler listesinde Exarcheia’nın da adı geçiyordu, parantez içinde de, semt hakkında yazılan internet yorumlarını okursam gitmekten vazgeçebileceğimi ancak asla böyle bir şey yapmamam gerektiğini yazmıştı. Çoğu, ABD vatandaşlarına ait olan yorumlar gerçekten de iç açıcı değildi; çocuklarınızla asla gitmeyin, hiç tekin değil, her tarafta evsiz var, sokaklar çok pis vb. cümleleri çarpıyordu gözüme. O sırada benimle beraber Atina’da olan ablamla atladık gittik tabii ki; karşımızda alternatif, gençlerin mutlu mesut takıldığı, bol graffitili, birbirinden tatlı minik dükkanlarının, sayamadığımız kadar çok yeme içme mekanlarının olduğu hafif pasaklı bir semt vardı. Ziyaretimin öncesinde ve sonrasında okuduklarım sayesinde, sokaklarında gördüklerimin yardımıyla, iki seneyi aşkın süredir Atina’da yaşamamın da sebebiyle semtin kimliğini kafamda oturtabildim.
Exarcheia, ülkenin politik tarihinde önemli yeri olan bir semt. 44 sene önce, aşağıda fotoğrafını gördüğünüz Atina Teknik Üniversitesi öğrencileri burada cunta yönetimine baş kaldırdı. Cunta 7 senedir tehditle, şantajla, sansürle, korkuyla ülkeyi yönetiyordu ve artık buna dur demenin zamanı gelmişti. Halk desteğini de arkasına alan üniversite öğrencileri 14 Kasım 1973 günü resmi olarak protestolara başladı, üniversite radyosundan anonslar yapıldı. Cunta yönetiminin bu isyana cevabı çok gecikmedi, üç gün sonra semtin elektriğini kesip,17 Kasım sabahı tanklarla üniversite bahçesine girildi. 34 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı, binlerce kişi tutuklandı.
2008 yılında 15 yaşında bir lise öğrencisi Alexandros Grigoropoulos, polis teşkilatına mensup bir özel güvenlik memuru tarafından Exarcheia’da vuruldu. Gencin ölüm haberinin ardından semtte bir araya gelen binlerce kişi Yunanistan tarihinin en büyük ayaklanmalarından birini başlattı. Atina’da başlayan ve ülkenin diğer şehirlerine de sıçrayan ayaklanmada kamu binaları, özel mülkler ateşe verildi, güvenlik birimleri ve protestocular arasında şiddetli saldırılar yaşandı. Yüzlerce kişi tutuklandı ve dünya neredeyse bir ay süren bu ayaklanmaları nefes nefese izledi. İsyan, sonrasında Yunanistan’ın yaşayacağı ekonomik ve sosyal krizin ilk işaretiydi.
Semt bugün hala, herhangi bir ayaklanma ya da protesto gerçekleşecekse ilk ateşin yakıldığı yer. Semt sakinleri, ziyaretçileri kendini çoğunlukla sol görüşlü, anti-faşist, dayanışmacı olarak nitelendiriyor. Politik kimliği çok belirgin, tezatlarla dolu, cıvıl cıvıl bir semt. İki senedir yaşadığım Atina’da Exarcheia’ya onlarca kez gittim, sokaklarında saatlerce dolandım, tavernalarında yemek yedim, barlarında bazen tek başıma bazen beni ziyarete gelen arkadaşlarımla demlendim. Politikadan anlamadığım ve Yunanistan dinamiklerini çok da iyi bilmediğim için büyük laflar etmek istemiyorum ama birilerinin isyan ediyor olması, hakkını araması, dayanışma içinde olması beni mutlu ediyor. Exarcheia da bütün bunları somut bir şekilde görebildiğim bir semt; elbet başka yerlerde de aynı düşüncede olan insanlar, oluşumlar var ve Exarcheia sadece politik kimliğiyle baş gösteren bir semt değil ama ilk akla gelen semtlerden biri. Bunun yanısıra politik ve sosyo-ekonomik kimliğini öne çıkarıp sıkıcı, karanlık ve taraf tutan bir semt de değil; kapıları herkese açık, sokaklarında yüzlerce minik cafe bar, matbaa, bağımsız kitapçılar, birbirinden değişik mağazalar, plak dükkanları var. Apartman duvarlarında isyan eden, mesaj veren, eğlendiren, bazen rahatsızlık veren sloganlar, resimler, graffiti çalışmaları var. Biraz karanlık, biraz renkli, kimsenin nasıl olduğuna nasıl giyindiğine bakılmayan, iz bırakan ve yaşayan bir semt.
Aşağıda, semtin -benim için- iz bırakan, önemli mekanlarını olabildiğince kısa açıklamalarla görebilirsiniz. Sizin de yolunuz bir gün buraya düşerse ve yazdıklarımdan birkaçını görme, ziyaret etme şansına sahip olursanız ne mutlu bana.
Taverna Rozalia: Semtin en eskilerinden, tipik bir Yunan tavernası. Sokağa atılmış masalarında ya büyük bahçesinde saatler geçirebilirsiniz. Her şey olabildğince lezzetli, fiyatlar cüzdan dostu. Çok neşeli bir masaysanız size ekstra ouzolar ikram olarak gelecektir, unutmayın. Adres: Valtetsiou 59
Warehouse: Semtin genel kimliğine biraz uzak, oldukça hipster, son zamanlarda dünyanın her yerinde karşımıza çıkan modern mekanlardan. İster kahveye, ister bir şeyler atıştırmaya, ister bol seçenekli menülerinden gözünüze kestirdiğiniz şarapları denemeye gidin, hep memnun kalacaksınız. Adres: Valtetsiou 21
Ulusal Arkeoloji Müzesi: Yunanistan’ın en önemli müzelerinden, Exarcheia’nın gururu. Arkeoloji ve müze meraklıları için adeta bir cennet. Görkemli binasından içeri adımınızı atın ve tadını çıkarın. Giriş ücreti 10 euro. Adres: Patission 44
Riviera: Yaz aylarında Atina’yı ziyaret ediyorsanız bu açıkhava sinemasına mutlaka uğramalısınız. Akropolis manzaralı turistik açıkhava sinemaları da pek tabii ki güzel ancak daha yerel, daha Atinalı, daha Exarcheialı hissetmek istiyorsanız Riviera’yı öneririm. Adres: Valtetsiou 46
Sorolop: Tatlı severleri ihya edecek bir minik dükkan. Dondurma, çörek ve ev yapımı profiterol var sadece. Daha ne olsun? Her şey taptaze, çalışanları dünya tatlısı. Mutlaka uğrayın. Adres: Andrea Metaxa 17
Eftychia: Birbirinden yaratıcı ve güzel seramik ürünlerinin satıldığı bu dükkan, ürünleri yapan sanatçının ismini taşıyor. Evinize el yapımı ve benzersiz güzellikte şeyler almak istiyorsanız kaçırmayın derim. Adres: Ippokratous 32
Rhythm Records: Vinly / Plak koleksiyonerlerini buraya alalım. Dünya ve Yunan müziğinin birbirinden farklı örneklerini bu dükkanda bulabilir, dinleyebilir ve koleksiyonunuza çok değerli bir parça ekleyebilirsiniz.
Adres: Emmanouil Mpenaki 74
Fotoğraflar: İnanç Ozan Zaimoğlu